Μεταλλευτικό Συγκρότημα Θάσου # 2: Παλιά Μεταλλεία

  Έχοντας ήδη κάνει τη βόλτα μας -πριν τις γιορτές- στο Μεταλλευτικό Συγκρότημα Θάσου και έχοντας ήδη περάσει από τον πρώτο σταθμό της διαδρομής (από το "Παλατάκι"), σήμερα θα προχωρήσουμε για να επισκεφθούμε το δεύτερο σταθμό μας. 

 Θα σε πάω να δεις τα παλιά Μεταλλεία, και την ομώνυμη παραλία. Θα οδηγηθούμε εκεί περπατώντας ένα στενό, χωμάτινο, κατηφορικό δρομάκι και κατεβαίνοντας αυτοσχέδια σκαλάκια που οδηγούν σε διάφορα επίπεδα.

Μη φοβάσαι, θα σε κρατώ! Εσύ απόλαυσε τη θέα, όπως θα κατεβαίνουμε.

Έχουμε τη θάλασσα στα δεξιά μας και αφήνουμε πίσω μας το Παλατάκι. 

Σου δείχνω τους βράχους... πρόσεξέ τους, και θα σου εξηγήσω στη διαδρομή!

Κατεβαίνουμε τα πρώτα, χωμάτινα σκαλάκια, και φτάνουμε στο πρώτο επίπεδο. 

Εδώ υπάρχουν όρθιοι κυκλικοί κάμινοι... κι εμείς, τους παρατηρούμε από ψηλά. 

Κοίτα! Να εκεί, κάτω χαμηλά. 

Οι τουρίστες που έρχονται το καλοκαίρι, έχουν μια συνήθεια εδώ, ένα έθιμο: 

σχηματίζουν μηνύματα με πετρούλες. Γράφουν τα ονόματά τους, σχηματίζουν καρδιές... 

αφήνουν ένα μικρό, προσωρινό σημαδάκι πως κάποτε, πέρασαν από εδώ. 

Κατηφορίζουμε στο επόμενο επίπεδο. 

Εδώ μπορείς να δεις καλύτερα τις κυκλικές καμίνους. 

Κάποτε ήταν τέσσερις, τώρα έχουν απομείνει μόνο τρεις. 

Θυμάσαι τα βράχια που σου ζήτησα να προσέξεις; 

Κατεβαίνοντας επίπεδο, πλησιάσαμε πιο κοντά τους. 

Είμαστε μπροστά από τη μία βραχονησίδα 

και παρατηρούμε μια παλιά μεταλλική κατασκευή.

Ξέρεις τι είναι;

Είναι μια παλιά σκάλα φόρτωσης, από εδώ φορτωνόταν το μετάλλευμα στα πλοία.

Στέκει τώρα μόνη της, γερασμένη... εγκαταλειμμένη.

Μετράει τις πληγές της και περιμένει ένα ανθρώπινο χέρι να τη βοηθήσει, 

για να λειτουργήσει πάλι από την αρχή.

Από εδώ μπορείς να θαυμάσεις την παραλία των Μεταλλείων.

Το Σεπτέμβρη και τον Οκτώβρη, θα τη βρεις κάπως έτσι...

Το χειμώνα, όμως, θα τη συναντήσεις έτσι.

Γαλήνια. Χωρίς καθόλου κόσμο. Ανοργάνωτη. Όμορφη.

Από ό,τι κατάλαβες ήδη, έτσι την αγαπώ.

Είδες; Έχουν φτιάξει κι ένα τεράστιο λαβύρινθο, χρησιμοποιώντας μεγάλες πέτρες!

Τα σκαλάκια τελείωσαν. Έχουμε να ακολουθήσουμε ένα χωμάτινο δρόμο τώρα.

Το χώμα είναι καφε-μαύρο... καταλαβαίνεις αμέσως την παρουσία του μεταλλεύματος στη σύστασή του.

Η φύση πάντοτε ζωγράφιζε τους καλύτερους πίνακες, δε συμφωνείς;

Έλα να σου δείξω το αγαπημένο μου σημείο: 

δεν ξέρω να σου πω σε τι χρησίμευε αυτό το κτίριο... 

αλλά το αγαπώ. Το αγαπώ όταν ο ήλιος το χαϊδεύει...

... το αγαπώ και όταν στέκει στη συννεφιά. Αγαπώ το σχήμα του, 

τον τρόπο που μεταβάλλονται τα χρώματά του μέσα στην ημέρα. 

Αν ήμουν σκηνοθέτης, θα το διάλεγα σίγουρα για κάποια ταινία!

Το δρομάκι συνεχίζει: τώρα έχουμε κτίρια και δεξιά, και αριστερά μας. 

Στα δεξιά, η οροφή του κτιρίου είναι διάτρητη από μεγάλους σωλήνες.

Έλα να ρίξουμε μέσα μια κλεφτή ματιά! 

Πρόσεχε μην πέσεις, εμείς στεκόμαστε ψηλότερα στο χώμα 

- είμαστε στο ύψος της οροφής του κτιρίου.

Πρέπει να σκύψουμε ελαφρά για να δούμε μέσα.

Στα αριστερά μας, τέσσερις τεράστιοι κεκλιμένοι κλίβανοι.

Από εδώ προωθούνταν λοιπόν το μετάλλευμα... προς το κτίριο στα δεξιά μας.

Γι΄αυτό και είχε τόσους σωλήνες στην οροφή του, λες;

Στενοχωριέμαι που δεν υπάρχει πουθενά μια βοηθητική πινακίδα, να ξέρουμε τι βλέπουμε...

Κατηφορίζουμε το δρομάκι και μετά από μια μικρή στροφή, φτάνουμε στην παραλία.

Από τη μια πλευρά, κτίρια... από την άλλη η θάλασσα. 

Ναι, είναι τα κτίρια που βλέπαμε πριν! Τώρα είμαστε στο σωστό ύψος... 

Κοίτα! Μια κούνια... κι ένα παγκάκι. Μοιάζουν σαν να μας περιμένουν!

Γωνιές, κρύπτες και εσοχές...

Υπάρχουν αρκετά δέντρα στην παραλία.

Φύση και ανθρώπινα έργα, σε απόλυτη αρμονία.

Μια σκάλα είναι αγκαλιά με ένα δέντρο εδώ!

Ή, ένα δέντρο αγκαλιά με μια σκάλα... :)) 

Συναντάμε πάλι έργα σε μάρμαρο. 

Είναι του Κ. Λόβουλου, του Θασίτη γλύπτη και ζωγράφου.

Βρίσκονται παντού.

Η άμμος της παραλίας είναι ανοιχτόχρωμη. 

Γύρω από το μαρμάρινο έργο, λευκό τρίμμα μαρμάρου

έρχεται σε πλήρη αντίθεση με το χρώμα που έχει το χώμα!

Αχ... θάλασσα... ιώδιο...

Κάτω από την άμμο, το κύμα φανερώνει βραχώδεις σχηματισμούς, σαν πλάκες.

Όλη η παραλία είναι έτσι! 

Υπάρχει ένα αναψυκτήριο εδώ. 

Λειτουργεί όμως μόνο τους καλοκαιρινούς μήνες, τώρα είναι κλειστό.

Δεν με πειράζει, εσένα; 

Δεν είναι πανέμορφο, ακόμη κι έτσι;

Μέσα από τους οξειδωμένους -από την αλμύρα- καθρέφτες, 

βλέπω τα δέντρα και τη θάλασσα να μας παρατηρούν.

Αυτή η παραλία έχει τους δικούς της θησαυρούς.

Ένα κομμάτι γυαλί, λείο από τη θάλασσα, ακτινοβολεί στο φως του ήλιου.

Θα το κρατήσω.

Πρέπει να επιστρέψουμε, νυχτώνει.

Ανεβαίνουμε... και απολαμβάνουμε για άλλη μια φορά τη θέα.

Σ΄ευχαριστώ που ήσουν μαζί μου και σ΄αυτή τη βόλτα! 

Ήταν μεγάλη... και σε κούρασα.

Όμως, πες μου: πέρασες καλά;

Μεταλλεία – Εργοστάσιο Μεταλλουργίας

 "Εγώ, το εργοστάσιο μεταλλουργίας, είμαι ο 2^ος σταθμός της διαδρομής σας στο «Μεταλλευτικό Συγκρότημα Θάσου». Οι ειδικοί με θεωρούν ένα από τα σημαντικότερα ευρωπαϊκά βιομηχανικά μνημεία,  αντίστοιχο του Λαυρίου, της Σαρδηνίας (Ιταλία), της Μάντσα (Ισπανία), της  Ίντρια (Σλοβενία), της Ρουρ (Γερμανία), του Λε Κρεσώ (Γαλλία) και του Αίρον Μπριτζ (Μεγάλη Βρετανία). Δημιουργήθηκα από τη γερμανική εταιρεία “Minengeselischaft Fr. Spiedel”, to 1903.

Περιελάμβανα:

- Συγκρότημα εμπλουτισμού με μηχανήματα θραύσης, λειοτρίβησης, πλύσης με θαλασσινό νερό, μηχανική διαλογή-ταξινόμηση και διαλογή δια χειρός. Η μονάδα είχε δυνατότητα πλύσης 300 τόνων υλικού την ημέρα.

- Συγκρότημα φρύξης, με κλιβάνους και φρεατοκαμίνους, Υπήρχαν 4 όρθιοι κυκλικοί κάμινοι ύψους 6.5 μ. που κατεργάζονταν 20-22 τόνους καλαμίνας ανά 8ωρο και 4 κεκλιμένοι κλίβανοι  μήκους 12 μ.

- Μηχανοστάσιο κίνησης με ηλεκτρικό σταθμό, που υποστήριζε τη λειτουργία μηχανημάτων για την προπαρασκευή του υλικού, την άντληση θαλασσινού νερού για την πλύση του μεταλλεύματος και την περιστροφή των κλιβάνων.

- 3 κινητήρες ντίζελ, ισχύος 250, 160 και 25 ίππων.

- Χώρο ενσάκισης του οξειδίου του ψευδαργύρου (ZnO) που παραγόταν από τη φρύξη.

- Σκάλα φόρτωσης δεξιά στην ακτή, από την οποία μεταφορτωνόταν το υλικό σε φορτηγίδες και στη συνέχεια μεταφέρονταν σε ατμόπλοια τα οποία φόρτωναν 3.000 ως 5.000 τόνους μεταλλεύματος.

  Η ιστορία μου είναι γεμάτη περιπέτειες: Κατά τη διάρκεια του Α΄Παγκοσμίου, το 1916, οι εγκαταστάσεις καταλήφθηκαν από γαλλικά στρατεύματα, οπότε μεγάλο μέρος τους καταστράφηκε.  Το 1925 η νέα εταιρεία που με διαχειρίστηκε, προχώρησε στην αποκατάσταση και την επέκτασή μου. Επαναλειτούργησα για λίγο την περίοδο 1933-1936 και μετά ξανά, υπό άλλη εταιρεία, μεταξύ 1950-1962.

   Το 1963 οι εγκαταστάσεις μου παραχωρήθηκαν στο Ελληνικό Υπουργείο Βιομηχανίας κι από τότε είναι ανενεργές.

  Σύμφωνα με τις διεθνείς χάρτες και τις σύγχρονες επιστημονικές  προδιαγραφές, συγκροτώ όσον αφορά  την ακεραιότητα, την αυθεντικότητα και τη μοναδικότητά μου, σε εθνικό και ίσως σε περιφερειακό επίπεδο, ένα πλήρες μνημείο άξιο προς διάσωση και προστασία. Δίκαια επομένως διεκδικώ την ανάδειξή μου ως υπαίθριο μουσείο, γεωπάρκο ή/και μεταλλευτικό αρχαιολογικό πάρκο, με εκπαιδευτικό, μουσειολογικό και ιστορικό ρόλο."

Πηγές:

- «Ορυχεία στο Αιγαίο-Βιομηχανική Αρχαιολογία στην Ελλάδα, εκδόσεις Μέλισσα, Αθήνα 2009

- ΙΓΜΕ: «Καινοτόμες Τεχνολογικές – Τεχνικές Καταγραφής και Αξιοποίησης  Απορριμμάτων Μεταλλευτικής και Μεταλλουργικής Βιομηχανίας και Εγκαταλειμμένων Δημοσίων Μεταλλείων. Πιλοτικές Εφαρμογές», Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Ανταγωνιστικότητα», Γ΄Κ.Π.Σ.

 (Πιστή μεταφορά του κειμένου που αναγράφεται σε μια πινακίδα, η οποία 

βρίσκεται αναρτημένη στο τέλος της διαδρομής, στην παραλία των Μεταλλείων).