Πίσω στο χρόνο ~ Μεταλλευτικό Συγκρότημα Θάσου # 1: "Παλατάκι"

  Εν μέσω των Χριστουγεννιάτικων προετοιμασιών, τι θα έλεγες να χαλαρώναμε λιγάκι, πηγαίνοντας μια βόλτα εσύ κι εγώ;

  Πριν λίγο καιρό "μπήκαμε" μαζί μέσα στη φωτογραφία (κάτω αριστερά, θυμάσαι);... και περπατήσαμε το δικό μας μονοπάτι, γνωρίζοντας έναν όμορφο τόπο. Σου είχα τάξει τότε, πως η βόλτα μας θα συνεχιστεί.

Δε σε ξέχασα. 

  Σήμερα, θα "μπούμε" μέσα στη δεξιά φωτογραφία και θα χαράξουμε κι εκεί το δικό μας μονοπάτι.

Πιάσε το χέρι μου... και...

φύγαμε.

Οι φωτογραφίες/συμμετοχές μου στον 3ο διαγωνισμό "Φωτογραφίζειν", που έγινε το Νοέμβριο 

στο ιστολόγιο της Μαρίας (Μια ματιά στον ήλιο με γιορτινά...)   ~   Θέμα: "Ο δρόμος"

  Είχαμε σταματήσει την προηγούμενη φορά στην αρχή ενός ανηφορικού δρόμου, πνιγμένου στα δέντρα, θυμάσαι; Έλα να τον ακολουθήσουμε, κάπου οδηγεί...

  Από τη μια πλευρά η θάλασσα, από την άλλη ένα δασάκι...

...και μια πινακίδα. Εξηγεί τι πρόκειται να συναντήσουμε εδώ:

   Τώρα κατάλαβα πού είμαστε!! Εσύ; 

   Βρισκόμαστε στην αρχή του Μεταλλευτικού Συγκροτήματος της Θάσου (Λιμενάρια).

  Ευθεία μπροστά μας, ένα κτίριο υψώνεται αγέρωχα. Δεν είναι ένα τυχαίο κτίριο: αυτό είναι το "Παλατάκι" των Λιμεναριωτών. Εδώ έμενε ο Γερμανός επιχειρηματίας Fr. Speidel, ιδρυτής της ομώνυμης μεταλλευτικής εταιρείας. Το κτίριο είναι παλιό, είναι πάνω από 100 ετών. Και έχει μεγάλη ιστορία*...

   Αυτό που τώρα αντικρίζεις, είναι η πλαϊνή του όψη. Η πρόσοψή του βλέπει προς τη θάλασσα και είναι αυτή που φαίνεται από τα Λιμενάρια. 

  Αν και δεν επιτρέπεται η είσοδος, η περίφραξη σε αρκετά σημεία είναι ανοιχτή. Κάτι μου λέει πως δεν είμαστε οι μόνοι που θελήσαμε να το δούμε... Θα προσπαθήσω να σε βάλω μέσα να το δεις κι εσύ. Ίσως δε θα έχεις άλλη ευκαιρία...

  Πριν δοκιμάσουμε όμως να μπούμε, έλα να κάνουμε το γύρο του. Κοίτα τι επιβλητικό δείχνει από μπροστά! Σαν να αγγίζει τον ουρανό...

Είναι πολύ μεγάλο κτίριο, τελικά! Και αρχιτεκτονικά έχει ενδιαφέρον, τι λες;

   Περπατώντας γύρω του, θα δεις σημεία του κτιρίου πληγωμένα... από τον χρόνο και από ανθρώπινα χέρια.

   Θα δεις όμως και σημεία του που δε φανερώνουν με τίποτε την πραγματική τους ηλικία. 

   Το κτίριο είναι γεμάτο εισόδους και παράθυρα. 

   Βλέπεις τον ουρανό; Μοιάζει σαν να έστρωσε ένα μπαμπακένιο χαλί πάνω από το Παλατάκι. 

   Μακάρι να το προστατεύαμε κι εμείς οι άνθρωποι, έτσι όπως το προστατεύει ο ουρανός...

  Λυπάμαι να το βλέπω πληγωμένο έτσι, από το χέρι μας. Άντεξε το πέρασμα του χρόνου, εμάς τους ανθρώπους θα μας αντέξει άραγε; Και για πόσο ακόμη;

   Αυτό το κτίριο το ερωτεύεται η ματιά σου: είτε το βλέπεις από κοντά, είτε από μακριά, σου ασκεί μια έλξη. Είναι λογικό που έγινε έμβλημα του χωριού με την πάροδο του χρόνου, δε συμφωνείς;

Όποια ώρα της ημέρας και να το δεις, σε μαγεύει. 

Δε σου θυμίζει λίγο τους πύργους των παραμυθιών;

   Στον περιβάλλοντα χώρο του, μέσα στο δασάκι, έχει κι άλλα πράγματα για να ανακαλύψεις: ένα εκκλησάκι... και πολλά, διάσπαρτα μαρμάρινα έργα του Λιμεναριώτη γλύπτη και ζωγράφου Κώστα Λόβουλου.

Βαρβάρα μου (Κέρινα Ποιήματα) για σένα!

   Καιρός να μπούμε στο εσωτερικό του. 

   

  Σσσςςς... Δε θέλω να χαλάσουμε την ησυχία του, όπως κάνουν όλοι οι άλλοι.

  Θέλω να σωπάσουμε, η στιγμή είναι ιερή, ιδιαίτερη: θα μπούμε μέσα σ΄ένα κτίριο που στέκεται αγέρωχο πάνω από έναν αιώνα... Σε ένα κτίριο που άλλοτε ήταν κατοικία, άλλοτε στέγασε γραφεία... σ΄ένα κτίριο που κάποτε έσφυζε από ζωή... και τώρα, εδώ και χρόνια, μένει σιωπηλό.

  Έλα. Πρόσεχε το βήμα σου.

   Εγκατάλειψη... ερημιά... καταστροφή... φως και σκοτάδι σε ατέρμονους εναγκαλισμούς. Το κτίριο ανασαίνει. Ύψος, κολόνες, επίπεδα, όροφοι. Κλειστά παντζούρια. Πατώ γυαλιά από τα σπασμένα παράθυρα - πρόσεχε!

  Και πάλι το ανθρώπινο χέρι. Αχ, αυτό το χέρι... ξέρεις ότι αγαπώ τα graffiti, αλλά τούτο εδώ με στενοχώρησε. 

Όπως και όλα τ΄άλλα. 

   Ας ρίξουμε μια κλεφτή ματιά από εδώ στο χωριό, στη θάλασσα, στον ουρανό... (τι έβλεπαν έξω, αλήθεια, όσοι ζούσαν εδώ τότε;) κι ας συνεχίσουμε. 

   Μας μένει ακόμη να πάμε προς εκείνο το φως, προς το τέλος του μεγάλου διαδρόμου. Από πού έρχεται όλο αυτό το φως; 

   Ω! Κοίτα! Μια σκάλα... και διακρίνω ένα ζωγραφιστό σοβατεπί χαμηλά, το βλέπεις;

  Δεν μπορούμε, φυσικά, να την ανεβούμε αυτή τη σκάλα - είναι επικίνδυνο. Αλλά δεν θα αντισταθούμε και στον πειρασμό να κοιτάξουμε προς τα πάνω.

 Φαντάζομαι τον Speidel να κινείται εδώ... να ανεβαίνει... άραγε να ήταν εδώ ο χώρος χαλάρωσής του; 

   Ψηλά στο ταβάνι, σώζονται ακόμη κάποιες ζωγραφικές παραστάσεις.

   Δεν υπάρχει κάτι άλλο να δούμε εδώ. Φεύγουμε ήσυχα, όπως ήρθαμε. Και προχωράμε. 

  Στο δρόμο μας, αντικρίζουμε ένα σπιτάκι. Παρατημένο; Δεν ξέρω. Πάντως, στην πόρτα του, κάποιος στέκεται και μας παρατηρεί...

Επόμενη στάση μας είναι οι Αποθήκες Μεταλλείων. "Πίσω στο χρόνο", λοιπόν...

Παράθυρα που σου μιλούν... 

... κι ένας παιχνιδιάρης, γαλανός ουρανός να ξεπροβάλλει από μέσα.

Δεν υπάρχει οροφή.

  Ένα μέρος των Αποθηκών έχει συντηρηθεί και χρησιμοποιείται σήμερα για εκδηλώσεις, κυρίως το καλοκαίρι, από το Πολιτιστικό Σύλλογο Λιμεναρίων "Το Κάστρο" και άλλους φορείς. Δίνονται συναυλίες εδώ, θεατρικές παραστάσεις και διοργανώνονται εκθέσεις.  

    Αυτή είναι η είσοδος στο χώρο, η οποία πλαισιώνεται από δυο έργα του Κ. Λόβουλου.

   Ας ρίξουμε κι εδώ μια κλεφτή ματιά...

  Το κτίριο που βλέπουμε μέσα στο εσωτερικό της αυλής, είναι η μία από τις δύο σκεπαστές αίθουσες που έχουν επισκευαστεί και λειτουργούν σήμερα. Ο χώρος της αυλής το καλοκαίρι είναι που φιλοξενεί τις παραστάσεις. 

   Έχω κι αλλού να σε πάω... αλλά θα το αφήσω για την επόμενη φορά. 

   Θα έρθεις;

Μήνυμα Ψυχής

   "Γεια σας. Είμαι ο πρώτος σταθμός της διαδρομής σας στο Μεταλλευτικό Συγκρότημα Θάσου. Θα ήθελα να σας διηγηθώ την ιστορία μου και να σας εκμυστηρευτώ τα παράπονά μου, γιατί όλα αυτά τα χρόνια σας παρακολουθώ και απορώ αν όντως με γνωρίζετε κι αν πραγματικά νοιάζεστε για μένα.

  Καταρχήν να σας συστηθώ. Το όνομά μου είναι "Παλατάκι". Με βάπτισαν έτσι οι ντόπιοι κάτοικοι, λόγω της μεγαλοπρεπούς κατασκευής μου. Γεννήθηκα στις αρχές του 1900 και σχεδιαστής μου ήταν ο Ιταλός αρχιτέκτονας Pietro Arigoni. Με θεωρούν το πιο εντυπωσιακό από όλα τα κτίρια διοίκησης των νησιών του Αιγαίου. Με περιβάλλει ένα από τα σημαντικότερα βιομηχανικά μνημεία της Μεσογείου. Αρχικός ιδιοκτήτης μου ήταν ο Γερμανός Speidel, κάτοχος της ομώνυμης μεταλλευτικής εταιρείας, η οποία ήρθε στη Θάσο για να εγκαινιάσει τη σύγχρονη περίοδο της μεταλλευτικής δραστηριότητας του νησιού. Λειτούργησα ως κατοικία, στέγασα τα γραφεία της επιχείρησης και γνώρισα ένδοξες εποχές. Από τότε παρακολουθώ από εδώ ψηλά το χωριό, τα Λιμενάρια, που δημιουργήθηκε χάρη στις δραστηριότητες που στέγασα. Άλλαξα πολλούς ιδιοκτήτες και χρήσεις, ακολουθώντας την πολυκύμαντη ιστορία του τόπου και συμβάλλοντας στην ανάπτυξή του. Στέγασα σπουδαία αλλά και καθημερινά γεγονότα, συνόδευσα και προκάλεσα τη φαντασία των παιδιών, αφουγκράστηκα τους έρωτες, τις πίκρες, τους αγώνες και τις χαρές των μεγάλων.

  Όταν, τη δεκαετία του ΄60 ήρθε το τέλος της μεταλλευτικής δραστηριότητας, άρχισαν να με εγκαταλείπουν. Έμεινα να κοιτώ από ψηλά τα χρόνια να περνούν, τις γενιές να διαδέχονται η μία την άλλη, τον κόσμο να αλλάζει, να γίνονται όλα πιο γρήγορα και πιο τρελά. Καρτερούσα να μου δώσει κάποιος λίγη σημασία, να ξανανιώσω λίγη ζωή μέσα μου. Από το 1982, μετά από μελέτες και με συνεχείς υπουργικές αποφάσεις, με χαρακτηρίζουν διατηρητέο μνημείο. Κάποιες φορές μάλιστα, επιχείρησαν να με επισκευάσουν. Ένιωσα τέτοια χαρά και ανακούφιση! Φαντάστηκα ότι θα ζούσα ξανά την αίγλη και τη δημιουργικότητα του παρελθόντος.

   Οι εργασίες όμως σταμάτησαν, μαζί και τα όνειρα. Η απογοήτευσή μου για τους ανθρώπους μεγάλωσε. Ένιωθα πιο μόνο από ποτέ. Με τόσους χωρίς αντίκρισμα τίτλους, νιώθω σαν στρατηγός σε αποστρατεία, που μου απονέμουν τιμητικά παράσημα περιμένοντάς με πότε να πεθάνω, να καταρρεύσω. Έρχονται βάνδαλοι και με λεηλατούν. Καταστρέφουν τις διακοσμήσεις μου. Το τελειωτικό χτύπημα φαίνεται όμως ότι έρχεται τώρα: κόντρα στις διεθνείς, ευρωπαϊκές και εθνικές αρχές που διέπουν τα αρχιτεκτονήματα του είδους μου,υποτιμούν την αξία μου, θέλουν να με αποκόψουν από το υπόλοιπο μνημείο και να με καταστήσουν θύμα των οικονομικών μέτρων που επιβάλλουν στην Ελλάδα. 

  Ωστόσο, εξακολουθώ να στέκομαι εδώ, πληγωμένο, ανήσυχο, αλλά περήφανο. Γι΄αυτό, εσύ, που διαβάζεις σήμερα όλα αυτά, σκέψου ότι έχεις τη δύναμη να με σώσεις και να με αναδείξεις. Ο χρόνος μου τελειώνει. Βιάσου λοιπόν! Νιώσε την αξία μου, για να την προσφέρεις σ΄εσένα και στις επόμενες γενιές. Σαν όπλο σ΄αυτή σου τη μάχη χρησιμοποίησε τη μοναδική μου ιστορία, την καλλιτεχνική μου αξία. Για να σηκώσεις κάποια μέρα το κεφάλι σου, να με κοιτάξεις και να μη νιώσεις λύπη, αλλά περηφάνια. Για να γεμίσεις από την ομορφιά μου."

(Πιστή μεταφορά του κειμένου που αναγράφεται σε μια πινακίδα, 

η οποία βρίσκεται αναρτημένη έξω από το "Παλατάκι").

Το Παλατάκι, σμιλεμένο σε ένα πολύ μεγάλο κομμάτι φελιζόλ και 

ζωγραφισμένο με φροντίδα, κοσμεί την πρόσοψη ενός σπιτιού στα Λιμενάρια.