Η Τέχνη του Δρόμου ως καλλιτεχνικό & εκπαιδευτικό εργαλείο

    Καλό μήνα σε όλους!

   Η Τέχνη του Δρόμου (με τη μορφή της τοιχογραφίας σε δημόσιους χώρους) με γοητεύει - τα graffiti που αποτελούν ένα συνονθύλευμα λέξεων και συνθημάτων, όχι. 

   Ο διαχωρισμός μεταξύ αυτών των δύο μορφών έκφρασης, για μένα, είναι σαφής. Η τέχνη του δρόμου που αγαπώ να βλέπω, είναι αυτό που λέει και το όνομά της: μια μορφή ελεύθερης Τέχνης σε δημόσιο χώρο, με εικαστικό χαρακτήρα, "ημιμόνιμα" εκτεθειμένη σε κοινή θέα, που έχει στόχο να περάσει κοινωνικά μηνύματα με το δικό της τρόπο. Έχουμε συζητήσει ξανά αυτό το θέμα και παλαιότερα (εδώ και εδώ) και έχω αναφέρει διεξοδικά τη γνώμη μου, δείχνοντας και ορισμένα παραδείγματα.

  Τα τελευταία χρόνια γοητεύομαι όλο και πιο πολύ, ίσως γιατί οι τοιχογραφίες σε δημόσιους χώρους εξελίσσονται. Μοναδικά έργα τέχνης κατακλύζουν τις πόλεις παγκοσμίως... και μιας και έχω αρχίσει να προσέχω δημιουργούς, συνειδητοποιώ σιγά-σιγά πως αρκετοί έχουν πτυχία σχολών Καλών Τεχνών. Φαίνεται αυτό στο έργο τους - αλήθεια. Τίποτα δεν είναι βιαστικό, τυχαίο. Αντίθετα, όλα φανερώνουν στόχο, μελέτη και γνώση.

  Ξέρω πως η συγκεκριμένη μορφή έκφρασης έχει πολλούς επικριτές και σέβομαι τις θέσεις τους, αλλά έχω κάθε δικαίωμα να διαφωνώ μαζί τους. Και σήμερα βρήκα ευκαιρία να σας αποδείξω το γιατί, αναλύοντας μια φωτογραφία που τράβηξα σε μια από τις εξορμήσεις μου:

Graffiti κατά των Διακρίσεων - Λιμενάρια, Θάσος

Graffiti against discrimination - Limenaria, Thassos Island, Greece

  Το συγκεκριμένο έργο βρίσκεται στον τοίχο ενός σχολείου. Δε θα το έλεγα απλώς graffiti, είναι ένα έργο τέχνης - και στα μάτια μου, το μήνυμά του είναι σαφές: όλοι έχουμε μια ίση θέση πάνω στο δέντρο της ζωής, όποιοι κι αν είμαστε, όπως κι αν είμαστε. 

  

  Βλέποντάς το, η πρώτη μου σκέψη ήταν πως επιστρατεύτηκαν εξωτερικοί συνεργάτες για να φτιαχτεί. Και μετά, απόρησα: ενώ όλο το σχολείο περιμετρικά είχε graffiti με συνθήματα παντού (και συχνά το ένα κάλυπτε το άλλο), το συγκεκριμένο έργο ήταν εντελώς απείραχτο. Μα, ούτε μια μολυβιά πάνω του; Γιατί;

 Γιατί το σεβάστηκαν τόσο τα παιδιά;

Και πώς η διεύθυνση του σχολείου δέχτηκε τη δημιουργία του στον τοίχο;

 Ανέβασα λοιπόν τη φωτογραφία που έβγαλα στη Google και αναζήτησα με βάση αυτή πληροφορίες. Και ειλικρινά, εντυπωσιάστηκα!

  Το έργο που βλέπετε είναι ένα από τα πολλά που δημιουργήθηκαν στα πλαίσια μιας εθνικής πρωτοβουλίας νέων (Άτυπη Ομάδα Θάσου "Διάδωσέ το"). Πιο συγκεκριμένα, είναι το αποτέλεσμα ενός καλλιτεχνικού/εκπαιδευτικού προγράμματος στα πλαίσια του Ευρωπαικού Προγράμματος "Νέα Γενιά σε Δράση", με τον τίτλο  "Εργαστήρι Graffiti κατά των Διακρίσεων". Υλοποιήθηκε σε σχολεία του νησιού της Θάσου (Γυμνάσια/Λύκεια Λιμένα και Λιμεναρίων) από 1/9-30/12/2012, με τη συμμετοχή 34 μαθητών, 6 καλλιτεχνών graffiti, καθηγητών των σχολείων και εθελοντών.  

   Μέσω της "παρεξηγημένης" τέχνης του graffiti, οι κύριοι σκοποί της δράσης ήταν (ενδεικτικά): η προαγωγή της ανεκτικότητας, της αλληλοϋποστήριξης και της αλληλεγγύης μεταξύ της τοπικής νεολαίας και νέων από διαφορετικά γεωγραφικά και πολιτισμικά υπόβαθρα (μαθητές-παιδιά μεταναστών από Βαλκανικές χώρες, παιδιά με μαθησιακές ή άλλες δυσκολίες), η ενίσχυση των μεταξύ τους δεσμών και η επινόηση κοινών κωδίκων επικοινωνίας, η αμοιβαία κατανόηση και συνεργασία, η ανταλλαγή ιδεών, η μετατροπή των ιδεών σε καλλιτεχνική δράση και η μετάδοση μηνυμάτων κατά των διακρίσεων στους σχολικούς τοίχους (και κατ' επέκταση στην τοπική κοινωνία).

  Οι μαθητές πέτυχαν την πλήρη υποστήριξη του σχολείου, της τοπικής κοινωνίας, των γονέων και των εμπλεκόμενων φορέων. Δημιουργώντας έστειλαν ένα ηχηρό μήνυμα και ανέλαβαν ενεργό ρόλο στην καταπολέμηση των διακρίσεων. Παράλληλα με τα graffiti δημιούργησαν και τις δικές τους κάρτες ευαισθητοποίησης, τις οποίες προώθησαν στην τοπική κοινωνία (τοπικές αρχές, κάτοικοι, Μ.Μ.Ε). 

  Η τέχνη του δρόμου, λοιπόν, άλλοτε μπορεί να προκαλεί... κι άλλοτε μπορεί να ενώνει, να αδελφοποιεί και να εκπαιδεύει. Μπορεί να εφαρμόζεται πάνω στον τοίχο ενός σχολείου κι όμως η εφαρμογή της να έχει την πλήρη συναίνεση της κοινωνίας! Επίσης, το γεγονός πως τα παιδιά έχουν σεβαστεί στο έπακρο το έργο τους έως και σήμερα, διατηρώντας το ανέπαφο όπως την πρώτη μέρα, δηλώνει πολλά. 

  Ίσως τα πάντα τελικά να σχετίζονται με τον τρόπο που επιλέγουμε να χρησιμοποιήσουμε την τέχνη ως μέσο... τι λέτε κι εσείς;

Πηγές και επιπλέον πληροφορίες:

"Εργαστήρι Graffiti κατά των Διακρίσεων", Σεπτέμβριος-Δεκέμβριος 2012,

Λιμένας-Λιμενάρια Θάσου

• Παρουσίαση
• Χρονοδιάγραμμα
• Αποτέλεσμα
• Βίντεο
• Φωτογραφίες από την υλοποίηση της δράσης και στα δύο σχολεία μπορείτε να δείτε εδώ, καθώς και στη σχετική σελίδα στο facebook.